Στην εποχή των κοινωνικών μέσων, η γλώσσα αλλάζει πιο γρήγορα από ποτέ. Το φαινόμενο του λεγόμενου “algospeak” δεν είναι απλώς μια νέα μορφή slang. Είναι μια εξελισσόμενη ψηφιακή διάλεκτος που διαμορφώνεται καθημερινά από τους χρήστες, τις κοινότητες και –κυρίως– από τους ίδιους τους αλγόριθμους που κυβερνούν το ορατό και το αόρατο στο διαδίκτυο.
Ο όρος algospeak περιγράφει τη σκόπιμη αλλαγή λέξεων ή φράσεων με στόχο την αποφυγή φραγών, αποκλεισμών ή περιορισμών από τα φίλτρα περιεχομένου των πλατφορμών. Αντί για τη λέξη “sex”, πολλοί γράφουν “seggs”. Αντί για “kill”, χρησιμοποιούν το “unalive”. Στην πράξη, αυτή η γλώσσα λειτουργεί σαν κώδικας. Μια διαρκώς μεταβαλλόμενη συμφωνία ανάμεσα σε ανθρώπους που θέλουν να επικοινωνήσουν ελεύθερα, παρακάμπτοντας τα όρια που θέτουν οι μηχανισμοί εποπτείας.
Πολλές από αυτές τις λέξεις δεν ξεκίνησαν απλώς ως προσπάθεια απόκρυψης. Προήλθαν από υποκουλτούρες του διαδικτύου, εξελίχθηκαν σε meme, υιοθετήθηκαν από νεανικά κοινά και κατέληξαν σε mainstream χρήση. Λέξεις όπως “blackpilled”, “looksmaxxing” ή “Chad” έχουν συγκεκριμένο κοινωνικό και πολιτισμικό φορτίο, αλλά πλέον χρησιμοποιούνται καθημερινά σε πλατφόρμες όπως το TikTok και το Reddit χωρίς να γνωρίζουν όλοι την προέλευσή τους.
Η γλώσσα αυτή δεν αφορά μόνο λέξεις. Εικόνες, emojis, γραφικά και ακόμα και ήχοι χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα για έννοιες που μπορεί να θεωρηθούν ακατάλληλες ή επικίνδυνες από τον αλγόριθμο. Το φαινόμενο της “διασποράς” των λέξεων αυτών είναι ραγδαίο, καθώς νέοι κώδικες εμφανίζονται διαρκώς. Όσο οι πλατφόρμες εντοπίζουν και καταστέλλουν τις υπάρχουσες εκφράσεις, τόσο οι χρήστες επινοούν νέες.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι πως δεν πρόκειται για ένα περιθωριακό φαινόμενο. Το algospeak επηρεάζει ενεργά την καθημερινή επικοινωνία. Πολλοί δημιουργοί περιεχομένου προσαρμόζουν το λεξιλόγιό τους, όχι για να αποφύγουν απλώς τον αποκλεισμό, αλλά για να διατηρήσουν προσβασιμότητα, προβολές και αλληλεπίδραση με το κοινό τους. Όλο και περισσότεροι χρήστες μαθαίνουν να “διαβάζουν ανάμεσα στις γραμμές” και να αναγνωρίζουν τα μοτίβα αυτής της νέας, εναλλακτικής γλώσσας.
Σε κοινωνικό επίπεδο, το algospeak αποτελεί αντανάκλαση των τεχνολογικών και πολιτισμικών τάσεων της εποχής. Αποκαλύπτει τη δύναμη αλλά και τα όρια των αλγορίθμων που καθορίζουν το τι βλέπουμε, τι λέμε και πώς το λέμε. Την ίδια στιγμή, φέρνει στην επιφάνεια ζητήματα ελευθερίας του λόγου, επιτήρησης και συμμετοχής στη δημόσια σφαίρα.
Ο γλωσσολόγος Adam Aleksic, μέσα από πρόσφατη έκδοση μελέτης του, παρουσιάζει το algospeak όχι ως απειλή αλλά ως γλωσσικό και πολιτισμικό φαινόμενο με προεκτάσεις στην εκπαίδευση, την ψυχολογία και τη δομή της ίδιας της κοινωνίας. Η γλώσσα δεν είναι ποτέ στατική. Όταν όμως αλλάζει με τέτοια ταχύτητα, κάτω από τέτοιες συνθήκες, τότε δεν έχουμε απλώς αλλαγή ύφους. Έχουμε πολιτισμική μεταβολή.
Αν κάτι αποδεικνύει το algospeak, είναι ότι οι λέξεις παραμένουν ισχυρά εργαλεία – ακόμη και όταν χρειάζεται να κρυφτούν για να ακουστούν.
