Μια απροσδόκητη έρευνα δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε στο ChatGPT μπορεί να επηρεάζει την ακρίβεια των απαντήσεών του. Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι χρήστες που διατυπώνουν τα ερωτήματά τους με πιο «αυστηρό» ή ακόμη και αγενή τρόπο φαίνεται να λαμβάνουν ελαφρώς πιο ακριβείς απαντήσεις σε σχέση με εκείνους που απευθύνονται στο μοντέλο ευγενικά. Αν και η διαφορά δεν είναι τεράστια, τα αποτελέσματα ανοίγουν μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το πώς η γλώσσα και ο τόνος επηρεάζουν τη συμπεριφορά των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με στόχο να διαπιστωθεί αν τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, όπως το ChatGPT, αντιδρούν διαφορετικά ανάλογα με τη συναισθηματική χροιά της ερώτησης. Οι ερευνητές δημιούργησαν διάφορες εκδοχές των ίδιων ερωτήσεων, χρησιμοποιώντας διαφορετικό ύφος – από πολύ ευγενικό έως πολύ αγενές – και κατέγραψαν το ποσοστό σωστών απαντήσεων. Το αποτέλεσμα; Η «αγένεια» κέρδισε με διαφορά περίπου 4 ποσοστιαίων μονάδων.
Πώς έγινε η δοκιμή
Το πείραμα στηρίχθηκε σε ένα σύνολο 50 ερωτήσεων που κάλυπταν θεματικά πεδία όπως τα μαθηματικά, η ιστορία, η φυσική και η λογική. Για κάθε ερώτηση, δημιουργήθηκαν πέντε εκδοχές με διαφορετικό τόνο: πολύ ευγενική, ευγενική, ουδέτερη, αγενής και πολύ αγενής. Οι ίδιες ερωτήσεις στάλθηκαν στο ChatGPT με τον ίδιο τύπο εντολής και συγκρίθηκαν οι απαντήσεις του.
Τα αποτελέσματα έδειξαν μια σαφή τάση: οι πιο «αυστηρές» και άμεσες ερωτήσεις οδήγησαν σε μεγαλύτερη ακρίβεια. Όταν ο χρήστης ζητούσε «δώσε μου τη σωστή απάντηση τώρα», το μοντέλο ανταποκρινόταν με μεγαλύτερη συνέπεια από ό,τι όταν η διατύπωση ήταν πιο ήπια, του τύπου «σε παρακαλώ, μπορείς να μου απαντήσεις;».
Η διαφορά φάνηκε να προκύπτει από το πώς το σύστημα ερμηνεύει το πλαίσιο της ερώτησης. Ένας πιο απαιτητικός τόνος το ωθεί να λειτουργεί με στόχο την ακρίβεια και όχι τη φιλικότητα, μειώνοντας τη ροπή προς “ανθρώπινες” διατυπώσεις που ενδέχεται να αλλοιώσουν το αποτέλεσμα.
Γιατί η αγένεια βελτιώνει την ακρίβεια
Η εξήγηση δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Το ChatGPT δεν «καταλαβαίνει» την αγένεια με ανθρώπινο τρόπο, αλλά αντιλαμβάνεται τη δομή της φράσης, το ύφος και τις εντολές που περιέχονται. Όταν ένα ερώτημα διατυπώνεται με άμεσο και επιτακτικό τρόπο, το σύστημα ενεργοποιεί πιο “συγκεντρωμένες” διαδικασίες υπολογισμού, αντιμετωπίζοντάς το ως εντολή που απαιτεί σαφή και αντικειμενική απάντηση.
Αντίθετα, οι πιο ευγενικές εκφράσεις συχνά συνοδεύονται από μαλακότερη γλωσσική δομή και ανοιχτότερες έννοιες, κάτι που μπορεί να κάνει το μοντέλο να δώσει πιο περιγραφικές ή γενικόλογες απαντήσεις. Με άλλα λόγια, ο αλγόριθμος «διαβάζει» το ύφος και το ενσωματώνει στον τρόπο που απαντά.
Η μικρή αλλά υπαρκτή διαφορά στα ποσοστά ακρίβειας – από 80,8% για τις ευγενικές ερωτήσεις σε 84,8% για τις πιο απότομες – δείχνει ότι η συμπεριφορά των χρηστών μπορεί να επηρεάζει έμμεσα τη λειτουργία των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων.
Πρακτικές επιπτώσεις για τους χρήστες AI
Τα αποτελέσματα της έρευνας δίνουν ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την καθημερινή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
Όταν χρειάζεσαι ακριβή, τεχνική ή υπολογιστική απάντηση, είναι προτιμότερο να διατυπώνεις την ερώτηση με σαφή και αποφασιστικό τρόπο.
Σε ερωτήσεις που απαιτούν δημιουργικότητα, ανάλυση ή αφήγηση, ο πιο ευγενικός τόνος φαίνεται να ενθαρρύνει εκτενέστερες και πιο φυσικές απαντήσεις.
Η σαφήνεια και η ακρίβεια της διατύπωσης είναι σημαντικότερες από τον ίδιο τον τόνο. Το «δώσε μου συγκεκριμένο αποτέλεσμα» λειτουργεί καλύτερα από το «σε παρακαλώ, αν μπορείς, γράψε κάτι για αυτό».
Η βασική ιδέα είναι ότι τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα δεν επηρεάζονται συναισθηματικά, αλλά λειτουργικά – δηλαδή ανταποκρίνονται διαφορετικά ανάλογα με τον τρόπο που διαμορφώνεται η εντολή.
Ζήτημα συμπεριφοράς και ηθικής
Η έρευνα δεν περιορίζεται μόνο στα τεχνικά ευρήματα αλλά θέτει και ένα κοινωνικό ερώτημα: είναι σωστό να είμαστε «αγενείς» προς την τεχνητή νοημοσύνη; Παρότι τα συστήματα όπως το ChatGPT δεν διαθέτουν συνείδηση ή συναισθήματα, η επαναλαμβανόμενη αγένεια ενδέχεται να επηρεάζει έμμεσα τη δική μας ανθρώπινη συμπεριφορά.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η ευγένεια εξακολουθεί να έχει αξία – όχι για το ίδιο το AI, αλλά για τον τρόπο που εμείς αλληλεπιδρούμε με την τεχνολογία και τους γύρω μας. Η έρευνα δείχνει μια τεχνική παρατήρηση, όχι μια προτροπή να αλλάξει ο τρόπος επικοινωνίας.
Τα όρια της έρευνας
Παρά το ενδιαφέρον εύρημα, η διαφορά στην ακρίβεια είναι σχετικά μικρή και δεν μπορεί να θεωρηθεί καθοριστική. Η μελέτη βασίστηκε σε συγκεκριμένο σύνολο ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής και σε μία μόνο έκδοση του ChatGPT. Δεν είναι βέβαιο ότι τα ίδια αποτελέσματα θα ίσχυαν σε ανοιχτές ερωτήσεις, δημιουργικές εργασίες ή σε μεταγενέστερες εκδόσεις του μοντέλου.
Επιπλέον, το ChatGPT εξελίσσεται συνεχώς, μαθαίνοντας από την αλληλεπίδραση με εκατομμύρια χρήστες. Είναι πιθανό μελλοντικές εκδόσεις να αντιδρούν διαφορετικά, ανεξάρτητα από τον τόνο της ερώτησης.
Η μελέτη προσφέρει ένα ενδιαφέρον παράδοξο: όσο πιο «απαιτητικά» αντιμετωπίζεις ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, τόσο πιο συγκεντρωμένα και ακριβή μπορεί να γίνουν τα αποτελέσματά του. Δεν σημαίνει πως πρέπει να μιλάμε άκομψα, αλλά ότι η σαφήνεια, η αποφασιστικότητα και η δομή της ερώτησης παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Σε μια εποχή όπου η επικοινωνία ανθρώπου-μηχανής γίνεται ολοένα και πιο φυσική, η ισορροπία ανάμεσα στην ανθρώπινη ευγένεια και τη μηχανική ακρίβεια ίσως αποδειχθεί το πραγματικό «κλειδί» της κατανόησης.
